Suriye krizi üç BM temsilcisi eskitti

 

ANKARA (AA) - Suriye iç savaşına siyasi çözüm için görevlendirilen üç özel temsilci, Beşşar Esed rejiminin görüşmeleri çıkmaza sokması sonucunda istifa etti. Yeni temcilci Geir O. Pedersen'in 8 yıldır süren krizin çözümüne katkı sağlayıp sağlayamayacağı merak ediliyor. 

Norveçli diplomat Geir O. Pedersen, önceki gün BM Suriye Özel Temsilcisi olarak görevine başladı.

Pedersen böylece Kofi Annan, Lahdar İbrahimi, De Mistura'nın ardından 8 yıldır süren iç savaşta BM'nin 4. temsilcisi oldu.

Krize siyasi çözüm bulmak için çatışan taraflara arabuluculuk eden ilk BM temsilcisi, eski BM Genel Sekreteri Kofi Annan olmuştu.

Annan: Planı rejim uygulamadı

İç savaşın ikinci yılında BM-Arap Birliği özel temsilcisi olarak, kendi ismiyle anılan planı rejimle müzakere eden Annan, 7 Haziran 2012'de yaptığı açıklamada, rejimin planı uygulamadığını söyledi. 

Bu süre içinde BM Cenevre ofisinde siyasi müzakereler başlatıldı. İlk toplantı, 30 Haziran 2012'de yapıldı.

BM Güvenlik Konseyi'ni Esed'e baskı yapmaya çağıran Annan, ülkede artan şiddette birincil sorumlunun rejim olduğunu vurgulayarak, 2 Ağustos 2012'de istifa etti.

İbrahimi: Rusların baskısıyla katıldı

Annan'dan sonra 21 aylığına arabuluculuk görevini El Ahdar el-İbrahimi devraldı. Bu dönemde Cenevre'de 2. tur görüşmeler başladı. Ancak 22 Ocak 2014'te başlayan görüşmeler de sonuçsuz kaldı.

İbrahimi, görüşmelerin ardından yaptığı açıklamada, şiddetin azaltılması ve ardından geçiş hükümeti kurulması tekliflerinin rejim heyetince bloke edildiğini dile getirdi.

Rejimin tutumunun "geçiş hükümeti konusunu hiçbir zaman görüşmek istemediği" yönünde şüphe uyandırdığını belirten İbrahimi, 13 Mayıs 2014'te istifa etti.

Ekim 2015'te verdiği bir röportajda İbrahimi, "Rejimin Rusların baskısı nedeniyle görüşmelere katıldığının gün gibi aşikar olduğunu, muhaliflerin terörist olduğunu söylemekten başka bir şey yapmadığını" itiraf etmişti.

De Mistura: Rejimin bahaneleri kabul edilebilir ve mantıklı değil

Staffan de Mistura, Temmuz 2014'te devraldığı görev boyunca "rejim ve Rusya yanlısı" bir tutum sergiledi.

Rejimin üç farklı BM arabulucusu ile girdiği müzakerelerdeki engelleyici tutumu Rusya'nın desteğiyle sağladığı askeri avantajdan kaynaklanırken, de Mistura, rejime görüşmeleri oyalaması için fırsat verdi.

Şubat 2017'de yeniden başlayan müzakereler, sene boyunca sürdü ancak BM Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararıyla belirlenen siyasi geçişin yol haritasının dışına çıkıldı.

De Mistura, 15 Aralık 2017'de 8. turu sona eren görüşmelerin ardından yaptığı açıklamada görüşmelerin başarısızlıkla sonuçlandığını duyururken ilk defa rejimi sorumlu tuttu.

Mistura, muhalefet heyetinin görüşmelerin içeriğini oluşturan geçiş yönetimi, anayasa, seçimler ve terörizmle mücadeleden oluşan 4 temel başlığın tamamını masaya yatırdığını, rejim heyetinin ise sadece terörizm başlığına odaklandığını söyledi.

Rejimin bahanelerinin kabul edilebilir ve mantıklı olmadığını kaydeden Mistura'nın sözleri, Annan ve İbrahimi'yi anımsattı.

De Mistura, 17 Ekim 2018'de istifasını açıkladı ancak Anayasa Komitesi çalışmalarının sürmesi gerekçesiyle görevini yıl sonuna dek sürdürdü.

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, kasımda Pedersen'i bu göreve atayacağını duyurdu.

Pedersen'in biyografisi

Oslo'da 1955'te doğan Pedersen, 9 Haziran 2017'den beri Norveç'in Pekin Büyükelçisi olarak görev yapıyordu. Yeni BM Temsilcisi, 1998-2003'te Norveç'in Filistin Temsilcisi görevini yürütmüş, İsrail hükümeti ile Filistin Kurtuluş Örgütü arasında 1993'te yapılan Oslo müzakerelerine katılmıştı. Pedersen, 2005-2008'de Lübnan'da üst düzey BM yetkilisi olarak çeşitli görevlerde bulundu. Norveçli diplomat, 2012-2017 döneminde New York'ta ülkesinin BM Daimi Temsilciliği ve bunun öncesinde ise Norveç Dışişleri Bakanlığının Barış ve İnsani İşler Dairesinde genel müdürlük görevlerini üstlenmişti.

 

Muhabir Selen Temizer

Yayınlayan Niğmet Koşarha