TRİGLİSERİD NEDİR, NEDEN YÜKSELİR?

Trigliserid Nedir?

Trigliseridler, kanınızda yer alan bir tür yağdır (lipid). Vücut aldığınız ve hemen kullanılmasına gerek olmayan kalorileri, trigliseride dönüştürerek yağ hücrelerinde depolar. Uzun süreli açlık durumu, çok enerji sarf ettiren spor programı, hormon üretimi gibi durumlarda vücutta depo edilen trigliseridler kullanılır. Yani şöyle ifade edebiliriz, trigliseridler vücutta gerekli durumlarda kullanılmak üzere yağ hücrelerinde depolanır ve gerektiğinde enerjiye dönüştürülerek vücutta bulunan görevlerini yerine getirirler. 

Tansiyon ve kolestrol seviyelerinin yanında kalp sağlığının önemli bir ölçüsü olan trigliseridlerin, kanda bulunma oranları da kalp sağlığı adına izlenmesi gereken bir parametredir. Çünkü kanınızda yüksek oranda trigliserid bulunması kalp hastalığı riskinizin artmasına sebebiyet verebilir. 

Ayrıca endokrin sisteminin çalışma mekanizması kontrolünü de elinde tutan trigliseridlerin, kandaki aşırı oranları tehlikeli durumları beraberinde getirebilir. Kandaki trigliserid oranını ideal ölçülerde tutmak önemlidir. Düşmesi ya da artması durumunda sağlığınızı sekteye uğratacak etkilere sebebiyet verebilir.

Devamlı karbonhidrat ve yağ bakımından zengin besinler tüketmek ve vücuda alınan enerjinin harcanandan daha fazla olması gibi faktörler neticesinde kandaki trigliserid seviyesi yükselebilir. Kandaki aşırı trigliseride, hipertrigliseridemi denir. 

Trigliseridin Faydaları

• Vücudun temel ihtiyaçlarını karşılamasını sağlar.
• Tansiyonu dengede tutar, yükselmesinin önüne geçer.
• Vücut ısısının dengede kalmasını sağlar.
• Bağışıklık sisteminin güçlenmesine ön ayak olur.
• Organları dış etkilerden korur ve kollar.
• Hücrelerin ve vücudun ihtiyaçlarını karşılamasını, beslenmesini sağlar.

İdeal Trigliserid Değeri

Yemek sonrası kandaki trigliserid seviyesi yüksek olduğundan, doğru sonuçlar elde edilebilmesi için kan örneği öncesinde 12 saat aç kalındıktan sonra test yaptırılmalıdır. Çünkü yemek sonrası kandaki trigliserid seviyesi normalden yüksek olmaktadır. Risk faktörlerinize, sizin ve ailenizin tıbbi öyküsüne bağlı olarak kan testiyle, kandaki toplam kolestrol, HDL(iyi)-LDL(kötü) kolestrol ve trigliserid seviyeleri ölçümlenir.

Sağlıklı bir yetişkin için ideal trigliserid düzeyi 150 mg/dL’nin altıdır. 150 mg/dL ile 199 mg/dL arası değerler, sınır değerler olarak kabul edilirken, 200 mg/dL ve üstü değerler trigliserid yüksekliği olarak ifade edilmektedir. 

Yüksek trigliserid değerleri kalp hastalığı riskinin artmasıyla doğrudan ilişkilidir. Kötü beslenme alışkanlıklarına bağlı olarak kandaki trigliserid düzeyi artabildiği gibi sağlıklı beslenilse dahi genetik yapıdan ötürü yüksek trigliserid düzeyine bireylerde rastlanılabilmektedir.

Çok yüksek düzeyde trigliseride sahip kişiler, diğer yağ parçalarını dolaşım esnasında taşırken zorluk yaşarlar. Trigliserid düzeyi yüksek olan kişiler, sağlıklı beslenme programı, alkol tüketimini azaltma ya da bırakma ve devamlı yapacakları spor ile oranı azaltma yoluna gitmelidir. 

Çünkü hipertrigliseridemi, atardamarların sertleşmesine ve neticesinde damar sertliğine neden olabilir, bu da kalp krizi, felç riskini oldukça arttırır. Aynı zamanda pankreatit (pankreas iltihabı) yaşanmasına sebebiyet verebilir.

Trigliserid Neden Yükselir?

Hipertrigliseridemiye neden olan faktörler kişiden kişiye farklılık göstermektedir. En doğru tanı ve tedavi uygulaması için doktor nezdinde bir değerlendirme doğru olacaktır. 

Trigliserid Yüksekliğine

• Yüksek tansiyon, kalp rahatsızlıkları, böbrek hastalıkları, akut hepatit, diyabet (şeker hastalığı), tiroid hastalıkları (hipotiroidizm), karaciğer rahatsızlıkları, Cushing Sendromu, akromegali gibi hastalıklar.
• Kalıtsal hipertrigliseridemi, kalıtsal disbetalipoproteinemi, lipoprotein lipaz eksikliği, tip 3 hiperlipoproteinemi, tip 5 hiperlipoproteinemi  gibi genetik nedenler.
• Gebelik dönemi, obezite sorunları, hareketsiz bir hayat benimseme, aşırı sigara tüketimi, alkol kullanımı, öğünlerde çok fazla yemek, gece geç saatlerde yemek yeme, sağlıksız beslenme, çok fazla işlenmiş gıda tüketmek ve kullanılan bazı ilaçların (meme kanseri, yüksek tansiyon, HIV gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar) doğurduğu yan etkiler gibi yaşam koşullarının getirmiş olduğu nedenler sebep olur.

Yüksek trigliserid seviyesi nedeniyle tedavi gören bireylerin aileleri de belli aralıklarla rutin kan ölçüm testlerini yaptırmalıdır.

Trigliserid Yüksekliği Belirtileri

Trigliserid seviyeniz çok yüksek olmadığı sürece sizde semptomlar görülmeyebilir.  Yani yüksek trigliserid oranı sessiz ve sinsi bir problem olarak seyredebilir. Fakat artık 500mg/dL değerini aşması durumunda ciddi semptomlarla kendini gösterebilir. 

En yaygın olarak görülen trigliserid yüksekliği belirtileri; pankreatit, baş ağrısı, yorgunluk hissi, dirsek ve diz eklemlerinde meydana gelen nodül oluşumlarıdır. Bu belirtilerin görülmesi demek, kandaki trigliserid oranının çok artması demektir. Rahatsızlığın bu seviyelere kadar ilerlemesi durumunda, farklı sağlık sorunlarının da meydana gelme olasılığı da fazlalaşmaktadır.

Trigliserid seviyenizi, kontrol altında tutmak için tek yapmanız gereken 6 ayda bir rutin haline getireceğiniz kan testidir. Çok yüksek seviyede seyrediyorsa, genellikle günlük alışkanlıklarınızı değiştirerek onları tekrar kontrol altına alabilirsiniz. Yeterli gelmediği noktada doktorunuzla alternatif tedavi yöntemleri üzerinde durabilirsiniz.

Trigliserid Nasıl Düşürülür?

Yüksek trigliseridi düşürmenin en iyi yolu, sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemektir. 

Düzenli Egzersiz 

Haftanın minimum 3 günü, en az 30 dk yapacağınız egzersizlerle trigliserid düzeyinizin düşmesini hedefleyebilirsiniz. 

Günlük işlerinizi gerçekleştirirken daha fazla hareket etmeye çalışın. Mesela asansöre binmek yerine merdivenle çıkmak gibi alternatif yollar benimseyerek sağlıklı bir bünyeye kavuşmak mümkün.

Şeker ve İşlenmiş Gıda Tüketimi

Şeker, beyaz un içeren yiyecekler trigliseridi artırıp kilo alımına neden olabilir. İhtiyaç fazlası kaloriler trigliseride dönüştürülerek vücutta depo edildiği için yüksek trigliseridi mevcut olan kişilerin, kalori tüketimini azaltmaya odaklanması gerekir. 

Porsiyon miktarınızı tekrardan gözden geçirin. Büyük abartılı öğünler ve öğün atlamalarından kaçınmak yerine sık sık ve az yemeye özen gösterin. 

Kepekli tahıllar yemek ve soda tüketimi trigliseridin kontrolüne destek olabilir.

Bal, pekmez gibi doğal şekerler de fazla tüketildiğinde sorunlara yol açabilmektedir. O yüzden “Ne de olsa doğal, istediğim kadar tüketirim” gibi bir düşünce içinde olmamanız önemlidir. 

Sağlıklı kilolarda seyretmek trigliserid seviyelerinde pozitif etkiler meydana getirir. Bu yüzden, aşırı kilonuz varsa %5 ila %10 oranında kilo vermek, seviyenizin normale indirgenmesine ön ayak olabilir.

Sağlıklı Yağlar

Zeytinyağı gibi sağlıklı yağları tüketmeyi tercih edin. 

Trans Yağ Tüketimi

Omega-3 yağ asitleri bakımından zengin besin gruplarını tüketmeyi tercih edin. Somon, ton balığı, sardalyada bulunan omega-3 yağları, kandaki trigliserid oranını azaltabilir. O yüzden uzmanlar haftada 2 kez balık tüketiminin yararları üzerinde dururlar. 

İçerdiği faydalı yağlar nedeniyle kırmızı et yerine balık tercih etmeniz daha doğru olacaktır.

Alkol Tüketimi 

Alkol içerdiği şeker yüzünden yüksek doz kalori almanıza neden olur. O yüzden alkol tüketimini sınırlamak ya da sonlandırmak doğru bir tercih olacaktır.

İlaç Takviyesi

Sağlıklı hayat stilini benimsemenin yeterli gelmediği noktada doktorunuz size yüksek trigliseridi düşürmek için bazı ilaç takviyeleri önerisinde bulunabilir.

Trigliseridi düşüren besinler; Yulaf, arpa, mısır, pirinç, buğday, mercimek, kepekli makarna gibi tam tahıllı besin grupları; somon, ton balığı, sardalya, uskumru, ringa ve alabalığı gibi omega-3 yönünden oldukça zengin balık grubu; zeytinyağı, kanola yağı, fındık yağı ve avokado yağı gibi doymamış yağ grubu; badem, ceviz, fındık gibi kuruyemiş grubu; lif bakımından zengin fasulye, keçi boynuzu gibi besinler; lahana, semizotu, brokoli, marul benzeri yeşil yapraklı sebze grubu; adaçayı, ayçiçeği, kekik, nane gibi baharat ve çaylardır.

Söz konusu kolesterol ve trigliserit olduğunda, belki de en önemli şey düzenli taramalar yaptırmaktır. Kalp ve damar hastalıklarından korunabilmek için 6 aylık periyotlarla kan testinizi ve tetkiklerinizi tekrarlayın. Trigliseridiniz yüksekse,   doktorunuzla bir tedavi planına karar verebilir ve yaşam tarzınızda küçük ama etkili değişiklikler ile riski ortada kaldırabilirsiniz. 

KAYNAK:  https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/trigliserid/#genel-tanitim