Utanç duvarı 29 yıl önce yıkıldı

BERLİN (AA) İkinci Dünya Savaşını kaybeden Almanya ve Berlin kenti, ABD, Fransız, İngiliz ve Sovyet bölgesi olarak dörde bölündü.

Daha sonra ABD, Fransa ve İngiltere kendi yönetim birimlerini birleştirmesi sonucu 1949da Federal Almanya Cumhuriyeti yani Batı Almanya kuruldu.

Sovyetler Birliği ise kendi yönetim bölgesinde Demokratik Almanya Cumhuriyetini (Doğu Almanya DDR) kurdu.

Batı Almanya, ittifak ülkelerinin desteği yanında serbest piyasa ekonomisi ve demokratik yapısıyla gelişti.

Ekonomisi ve siyasi yapısı Sovyet sosyalist sistemine dayanan Doğu Almanyanın gelişmemesi, buna karşılık Batı Almanyanın refah seviyesinin yüksek olması nedeniyle 10 binlerce kişi Doğudan Batıya kaçmaya başladı.

Batı Almanyaya kaçmak isteyenler bunun için en uygun kent olan Berlin’i kullanıyordu.

19491961 yılları arasında özellikle eğitimli ve kalifiye gençlerin de bulunduğu yaklaşık 3 milyon kişi, ekonomisi daha da kötüye giden Doğu Almanyadan Batıya kaçtı.

3,6 metre yükseklikte Berlin Duvarı

Doğu Almanya yönetimi bu kaçışları engellemek için 12 Ağustos 1961 Cumartesi gecesi Berlinde gizlilik içinde sınırı kapatma kararı aldı.

13 Ağustos sabahı Doğu Almanya askerleri Sovyet yönetiminin yer aldığı bölgeyi dikenli tellerle kapattı. Bu teller de kaçışları engelleyemeyince 17 Ağustos gecesi, daha sonra “Utanç duvarı” olarak anılacak 3,6 metre yükseklikteki Berlin Duvarı tuğlalarla örülmeye başlandı.

Böylelikle Berlinin ortasından yaklaşık 44 kilometre, çevresinde ise 112,7 kilometre uzunluğunda duvar örülmüş oldu.

Duvarın yapımı sırasında sınır bölgesinde bulunan bazı evlerden insanlar pencerelerden atlayarak kentin batı kısmına geçtiler.

Daha sonraki yıllarda duvarın etrafında güvenlik önlemleri artırılarak gözetim kuleleri, ölüm şeridi ve iç duvar gibi başka unsurlar da eklenerek genişletildi.

Doğu Berlin ile Batı Berlin arasında 8 sınır geçiş noktası kuruldu. En tanınan sınır geçiş noktası ünlü Friedrichstrasse üzerinde bulunan Checkpoint Charlie olarak kabul ediliyor.

1987de dönemin ABD Başkanı Ronald Reagen Batı Berlinde yaptığı konuşmada dönemin Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçova Bu duvarı yık çağrısında bulundu.

Mihail Gorbaçov’un açıklık ve yeniden yapılanma (Glasnost ve Perestroyka) politikası ile Polonyadaki sendika eylemleriyle eski Doğu Bloku ülkelerinde başlayan reform süreci, 1989da Macaristan ve Doğu Almanyayı da etkisi altına aldı.

Doğu Almanyada insanlar özgürlük için 1989un yaz aylarında sokaklara çıktı.

Bu gösterilerin yanı sıra çok sayıda kişi Prag, Varşova ve Budapeştedeki Alman büyükelçiliklerine başvuruda bulunarak Batı Almanyaya gitmeye çalışıyordu.

Bu gelişmeler Doğu Almanya hükümetini seyahat düzenlemesi yapmaya zorladı. Doğu Almanyayı yöneten Sosyalist Birlik Partisi (SED) Sözcüsü Günter Schabowski, 9 Kasım akşamı düzenlediği basın toplantısında hükümetin yürürlüğe koyacağı seyahat düzenlemesini okudu.

İki Almanya birleşti

Schabowski, bir gazetecinin bu düzenlemenin ne zamandan itibaren geçerli olacağını sorması üzerinde ivedilikle, hemen yanıtını verdi.

Bunun medya üzerinden yayılması üzerine halk sınıra geçiş noktalarına ve duvarın bulunduğu bölgelere akın etti. Aynı gece insanlar duvarın üzerine çıkarak duvarı yıkmaya başladı.

Duvarın resmi olarak yıkılmasına ise 13 Haziran 1990da başlandı.

Utanç duvarının yıkılışı Soğuk Savaşın sona ermesine ve iki Almanyanın birleşmesine yol açtı.

Soğuk Savaşın simgesi olan Berlin duvarına rağmen 28 yıl içinde Doğu Almanyadan Batı Almanyaya kaçışlar devam etti.

Berlin Duvarı’nın yıkıldığı 9 Kasım 1989a kadar 5 bin 75 kişi Batıya kaçmayı başardı.

186 gözetleme kulesinin bulunduğu duvarı geçerek Batı Almanyaya kaçmaya çalışan en az 138 kişi ise hayatını kaybetti.

Duvarı geçmeye çalışırken hayatını kaybeden ilk kişi 22 Ağustos 1961de Ida Siekmann, ikincisi de 24 Ağustos 1961de Günter Liftin oldu.

Doğu Berlinden Batı Berline kaçan en ünlü kişi ise Doğu Alman sınır koruma askeri olan Conrad Schumann oldu.

Schumann 15 Ağustos 1961de nöbet tuttuğu bölgedeki teller üzerinden atlayarak Batı Almanyaya geçmiş ve o gün çekilen fotoğrafı kaçısın simge haline gelmişti.

İki Almanyanın birleşmesi, her yıl 3 Ekimde yapılan resmi törenlerle kutlanıyor.

Birleşmenin Berlin Duvarının yıkıldığı 9 Kasımda yapılmamasının sebebi ise 1938de Nazilerin Yahudilere ait ev, iş yeri ve sinagoglara saldırı düzenlemesi ve tarihe Kristal Gece olarak geçen trajik olayların yaşanması olarak gösteriliyor.

Muhabir: Erbil Başay,Cüneyt Karadağ